درباره 6 سوره با الم
در میان سور با حروف مقطعه آنهاییکه "الم" دارند استثنایی هستند....ترتیبات خاص دارند....اول اینکه همه آنها در حروف مقطعه یکسان هستند یعنی حروف مقطعه آنها فرقی ندارند کم یا زیاد نشده اند دوم اینکه همگی در کنار هم نیستند....
از میان این 6 سوره دو سوره اول سوره بقره و آل عمران هستند سوره 2 و سوره 3 ....در ابتدای درختواره قرآنی ....اعداد 2 و 3 هم اول هستند و هم در میان سه عدد 2 و 3 و 19 (تجزیه تعداد کل سور یعنی عدد 114 به اعداد اول 114=2*3*19)
بنابراین پس از سوره شماره 1 سوره 2 باید در طرف دیگر باشد و سپس سوره شماره 3 در سمت دیگر سوره شماره 2 ....محتوای دو سوره 2 و 3 نیز نشان میدهند که آنها دو شاخه و دو پایه اساسی بوده و دو جهت متفاوت دارند....(ترتیب سور قرآن 3 )
سوره بقره کلی نگر و از نگاه طبیعی شروع میشود و به خلقت انسان و رابطه انسان با پیام های الهی (که در شکل اصیل و تحریف نشده خود در یک جهت هستند) میپردازد...
و نباید پیروان پیامهایی الهی در زمانهایی خاص دشمن هم باشند و به پیامبر آخرین و پیروان او حسادت ورزند و مخالفت کنند...همه باید تسلیم اتصال این پیامها باشیم....
إِنَّ هَذَا لَفِي الصُّحُفِ الْأُولَى ﴿۱۸﴾ صُحُفِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى ﴿۱۹﴾ اعلی
زمانهایی برای باوراندن قیامت معجزاتی آورده شده بوده است...پیامبر آخرین پیامش خود معجزه نیز میباشد و لذا پیروانش طلب معجزاتی مانند سابق نکنند....این پیام جمع بندی کننده پیامهای قبلی است...و معجزه کلامی است...
اما سوره آل عمران به تفاوت های طبیعی اشاره میکند...به رقابت و مخالفت های پیروان ادیان می پردازد...و البته توصیه به ارتباطات نیز دارد... سوره آل عمران گویای صبر و پایداری بر ایمان و حفظ آن نتایج با حفظ ارتباطات و با امر بمعروف و نهی از منکر است.
---------------------------------------------------------------------------------------
بنابراین دو شاخه اول درختواره مشخص میشوند....4 سوره دیگر که دارای حروف مقطعه "الم" هستند بدین قرارند:
سوره 29 الم عنکبوت ... سوره 30 الم الروم ... سوره 31 الم لقمان ... سوره 32 الم سجده ...
در نظر قبلی این 4 سوره بجهت عدد اول بودن شماره 29 همگی بر روی شاخه دوم قرار گرفتند....
اما اینک بنظر میرسد با توجه به سابقه مجزا شدن این سور "الم" در ابتدای درختواره دلیلی نداریم برای اینکه این 4 سوره را هم پیوسته بهم بر روی یک شاخه قرار دهیم....
پس از آخرین تغییرات در ترتیب سور سوره 29 و سوره 31 که شماره های عدد اول و جداساز دارند بر روی شاخه اول باشند و سورتین 30 و 32 بر روی شاخه دوم...با این دو تغییر جدید ارتباط سور روان تر و زیباتر میشود....
با این حال نمی توانیم الگوی رفتار با این 6 سوره را با سور دیگری که حروف مقطعه دیگری دارند و بین حروف مقطعه آنها یکسانی کامل نیز بر قرار نیست مثل هم بگیریم....قانون رفتار در شرایط یکسان باید یکسان باشد...
---------------------------------------------------------------------------------------
در یک خلاصه سازی فشرده شاخه اول بر پایه سوره بقره جستجو و جمع آوری اطلاعات جزئی و بهم ربط دادن و ائتلاف بین آنها و رسیدن به نتایج کلی است...دیدن کلیات و قوانین عمومی است...
رسیدن به کلیت ها و این ائتلاف با هدایت کتاب الهی برای قلوب پاک میسر است....برای مشاهده کنندگان بدون قصد و غرض امکان دارد...
گویی سوره بقره سوره خود سازی است اطمینان یافتن قلوب است با نشان دادن معجزات طبیعی و وحیانی....تربیت افراد محسن است....آماده سازی برای چالش های بزرگ اجتماعی و مقابله با دشمنان است...اشاره صریح به امر به معروف و نهی از منکر (آنچنانکه در سوره آل عمران ذکر شده است) در سوره بقره وجود ندارد.....امر به معروف و نهی از منکر در مقیاس بزرگ بین مومنین و غیر مومنین ....والا اشاره به قتال در بین خود مومنین و فتنه گران مومن نما در سوره بقره وجود دارد...
شاخه دوم بر پایه سوره آل عمران مدیریت اجتماع ساخته شده و چالش های آن با دیگر جوامع است....ارتباط قلوب مطمئن برای امر به معروف و نهی از منکر....شبیه روال حرکت انقلابی جوامع: اول پیدا کردن راه و فلسفه انقلاب و اطمینان قلبی به راهی که انتخاب شده است و سپس تشکیل صفوف مستحکم برای مبارزه.
شگفتی دیگر این است که در سوره الروم از "امر بمعروف و نهی از منکر" بیانی نیست....اما اشاره به پیروزی رومیان در چند سال بعد و خوشحالی مومنین.بیان نصرت (پیدا و پنهان)الهی و آیات و معجزات طبیعی و وحیانی برای اطمینان قلبی مومنین است....الروم ذیل سوره قصص قرار میگیرد....
سوره بقره مشاهده و رسیدن به کلیت است اما سوره آل عمران هماهنگی یا سازگاری و ارتباط با اجزایی است که طبیعتا مجزا هستند....
---------------------------------------------------------------------------------------
با آخرین تغییرات سوره عنکبوت و لقمان بر روی شاخه اول در کنار هم قرار میگیرند...سوره عنکبوت با این آیه خاتمه می یابد:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ﴿۶۹﴾ عنکبوت
و سوره لقمان با این آیات شروع میشود:
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ ﴿۲﴾ هُدًى وَرَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ ﴿۳﴾ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ ﴿۴﴾ لقمان
آیا تناسب بیشتری دیده نمی شود؟....تلاش برای رسیدن به ایمان...قرآن هدایت تکمیلی است برای کسانیکه در طبیعت جستجوی صادقانه هدایت دارند...
---------------------------------------------------------------------------------------
عبارت "بالعروه الوثقی" منحصرا در دو سوره بقره و لقمان وجود دارد....هر دو بر روی شاخه اول ...
با توجه به آخرین تغییرات ترتیب سور و جابجایی 4 سوره 29 تا 32 بر روی شاخه اول و دوم ...تناسب در چیدمان و انسجام زیبایی دیده میشود....اشاره عبارت فوق در سوره بقره اشاره به خود خداوند است و ایمان و توکل به او :
لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۲۵۶﴾ بقره
اما در سوره لقمان که عبارت فوق اشاره به قرآن است...مرجعی اصیل و حقیقی برای اطاعت معرفی میشود :
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ كَانَ الشَّيْطَانُ يَدْعُوهُمْ إِلَى عَذَابِ السَّعِيرِ ﴿۲۱﴾
وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ ﴿۲۲﴾ لقمان
در سوره لقمان لقمان حکیم به فرزندش توصیه میکند به امر بمعروف و نهی از منکر.حرکت فرزندان و نسل جدید مومنین با قلوب مطمئن.امر به معروف و نهی از منکر از دوران جوانی فرزندان مومنین به آنها شجاعت دفاع از احکام الهی را میدهد...
جالب است که بدانیم کلمات مشتق از "محسن" در سور بقره و آل عمران و لقمان و عنکبوت وجود دارد ولی در سوره الروم کلمه "محسن" و یا مشتقات آن وجود ندارد....
---------------------------------------------------------------------------------------
سوره قصص روی شاخه دوم با این آیه ختم میشود:
وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۸۸﴾ قصص
و سوره الروم هم که بنا بر آخرین تغییرات درختواره بر شاخه دوم قرار میگیرد نیز با این آیات شروع میگردد:
غُلِبَتِ الرُّومُ ﴿۲﴾ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ﴿۳﴾ الروم
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۴﴾ الروم
هلاکت و شکست و پیروزی اقوام و ملل چه در گذشته و چه بعد از این به امر و حکم خداست...قوانین کلی....
---------------------------------------------------------------------------------------
این بار سوره سجده در ذیل سوره الروم بر روی شاخه دوم قرار میگیرند....قوانین کلی و هشدارها برای صیانت از ایمان به خدا و معاد را بیان میکنند...
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ ﴿۵۸﴾
كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۹﴾ فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ ﴿۶۰﴾ روم
با آیات اوایل سوره سجده:
تَنْزِيلُ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۲﴾ سجده
أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أَتَاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ ﴿۳﴾ سجده
---------------------------------------------------------------------------------------
این بار سوره احزاب در ذیل سوره لقمان بر روی شاخه اول قرار میگیرند....حجیت رسالات الله آشکارتر میگردد...رسالاتی که خود نبی مکرم نیز نباید از آن غفلت کنند:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْمًا لَا يَجْزِي وَالِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴿۳۳﴾ لقمان آیه ماقبل آخر
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱﴾ احزاب
و نیز آیه پایانی سوره لقمان تاییدیه سرنوشت غیر قابل پیش بینی اهل کتابی میباشد که در سوره احزاب بیان آن می آید....
إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ﴿۳۴﴾ لقمان
ارتباطات روان تر و جالب تر میشود....
---------------------------------------------------------------------------------------
این بار سوره یس هم در ذیل سوره سجده بر روی شاخه دوم قرار میگیرند....سعی و تلاش پیامبر برای ایمان آوردن قومی که تا قبل از ایشان پیامبری ندیده و نداشته اند...
آیه سوم سوره سجده پس از اشاره به قرآن بعنوان وسیله هدایت و هشدار میخوانیم :
أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أَتَاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ ﴿۳﴾ سجده
و اوایل سوره پس از اشاره به قرآن بعنوان وسیله هدایت و هشدار میخوانیم :
لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أُنْذِرَ آبَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُونَ ﴿۶﴾ لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۷﴾ یس
بتبع پیامبر مومنین نیز در کار بیدارسازی هستند...در ایمان آوردن و انفاق نمودن که نشانه ایمان است و سرگرم دنیا نشدن:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ﴿۴۷﴾ یس
---------------------------------------------------------------------------------------
چهارمین سوره فرعی بعدی که آیه اول آن الم است سوره سجده است. مشابهت آیه ذیل از سوره آل عمران
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ ﴿۱۹۰﴾ آل عمران
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَمًا وَ قُعُودًا وَ عَلىَ جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فىِ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَاذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ(191) آل عمران
رَبَّنَا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ ﴿۱۹۲﴾ آل عمران
....
فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ ﴿۱۹۵﴾ آل عمران
که گویا در عمل و در فیزیک زندگی رخ میدهد با آیتین ذیل از سوره سجده:
إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ﴿۱۵﴾ السجده
تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ (16) السجده
نظیر ندارد. در هر دو مورد فهمیدن ارتباط آیات زمینی و باور به عالم غیب رخ داده است....
در سوره آل عمران در ارتباط با دیگر ادیان و نظرات و در کشاکش با گروهها رخ میدهد ...در سوره سجده نیز
اینهمه مستلزم راسخ بودن و صبر برآن است و یا بسیار باهوش بودن (اولوا الالباب) ....همانطور که در مورد منتخبین فرموده است:
وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ (24) السجده
شاخه اول در بیان قوانین کلی و کلیت دادن و کلی دیدن و وحدت درونی است با امکان یکسانی بین اجزاء....همان
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ در این شاخه...(النساء)
شاخه دوم ارتباط دادن پس از مبارزات و چالش هاست مانند ارتباط گروههای اهل کتاب در ایمان به آخرین کتاب...و ارتباط محکمات قرآن با متشابهات آن...که اجزاء نمی توانند یکسان باشند ولی باید مرتبط دیده شوند...
---------------------------------------------------------------------------------------
دو سوره بقره و الروم درکلمات "وجه الله" مشترکند.... کلمات "وجه الله" درجای دیگری درقرآن نیامده اند:
وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَليمٌ (115) البقره
لَيْسَ عَلَيْكَ هُداهُمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدي مَنْ يَشاءُ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ وَ ما تُنْفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ (272) البقره
يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ يُرْبِي الصَّدَقاتِ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثيمٍ (276) البقره
فَآتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكينَ وَ ابْنَ السَّبيلِ ذلِكَ خَيْرٌ لِلَّذينَ يُريدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (38) الروم
وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ رِباً لِيَرْبُوَا في أَمْوالِ النَّاسِ فَلا يَرْبُوا عِنْدَ اللَّهِ وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ زَكاةٍ تُريدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ (39) الروم
تحریم ربا در هر کجای عالم برقرار است.... رو به سوی الله داشتن و تسلیم بودن نیز در هر جایی از عالم لازم است.
---------------------------------------------------------------------------------------
درباره تمام ناشدنی بودن کلمات الله در سوره لقمان که بر روی شاخه اول قرار میگیرد از درختان و قلم ها برای نوشتن نیز استفاده میشود:
وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۲۷﴾ لقمان
اما در سوره کهف بر روی شاخه دوم فقط از دریاها بعنوان مرکب این نوشته یاد شده است:
قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا ﴿۱۰۹﴾ کهف
استفاده از قلم احتیاج به فرد نویسنده دارد....این مورد نیز تایید بر این استکه شاخه اول تلاش های فردی یا جامعه مومنین است اما شاخه دوم چالش بین مومنین و دیگران است....رفتارهای گروه های اجتماعی است....