درباره ...ما یعبوا بکم ربی لولا دعاوکم....
سازگاری اوایل هر سوره با اواخر آن سوره خود وسیله ای برای برداشت صحیح از آن سوره است.
اتصال و ترتیب عبارات هر آیه و اتصال و ترتیب آیات در هر سوره نیز باید همواره رعایت شود.
قبل از آخرین آیه پس از ذکر سلسله ای از نعمات اخروی فرموده است:خَلِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقَامًا(76) مگر میشود کسی به میهمانی به قرب کسی آمده و الی الابد مستقر شود بدون اینکه دعوت شده باشد یا بدون اینکه آن میزبان و
صاحب خواسته باشد.
آیه لهَُّمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ خَلِدِينَ كاَنَ عَلىَ رَبِّكَ وَعْدًا مَّسُْولًا(16) از همین سوره اشاره دارد به اینکه خداوند خودش را موظف به عملی ساختن وعده هایش نموده است.ما را به وعده هایش خوانده و دعوت نموده است.
بجهت این دعوت است که ما در حیات آخرت در بهشت یا جهنم مستقر میشویم.اگر این دعوت الهی نبود برای ما چیزی تدارک دیده نمی شد.اصلا به ما اعتنایی نمی شد.
بنابراین در برداشت از آخرین آیه سوره فرقان یعنی آیه ذیل:
قُلْ مَا يَعْبَؤُاْ بِكمُْ رَبىِّ لَوْ لَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامَا(77)
باید گفت منظور اینستکه اگر خواندن شما از طرف خداوند نبود هیچ قدر و منزلتی برای شما ایجاد نمیکرد. آماده نمی کرد.اعتنایی بشما نمیکرد.اگر منظور از "دعاوکم" دعای ما انسانها بود باید از ابتدا خود رسول الله را نیز می آورد.مثلا
میفرمود "قل ما یعبوا بنا ربی لولا دعایی و دعائکم".بعلاوه با ادامه آیه سازگارنیست.او ما را میخواند و دعوت میکند برای ما هم تدارک دیده است.
بنابراین منظور از "دعائکم" دعای خداوند است انسانها را.
او شما را میخواند ولی شما تکذیب میکنید.پیامدهای تکذیب شما بزودی ظاهر خواهد شد.او شما را میخواند به ایمان و به قدر و منزلت شایسته خودتان.جزای اعمالتان.در اتصال با آیات قبل نیز که بیان قدر و منزلت مومنین در جنات است
همخوانی دارد.این برداشت با دو آیه اول سوره که میفرماید:
تَبَارَكَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلىَ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَلَمِينَ نَذِيرًا(1)
الَّذِى لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَمْ يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فىِ الْمُلْكِ وَ خَلَقَ كُلَّ شىَْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيرًا(2)
سازگار است.خواندن خداوند ما را در حقیقت کار با برکت و رحمتی است که خداوند انجام میدهد.
کلمه "تبارک" فقط در این سوره یعنی سوره فرقان سه بار آمده است.در هر سوره دیگری که آمده است فقط یک بار است.
کلمه "کذبوا" در آیه پایانی با عبارت "للعالمین نذیرا" در آیه اول سازگاراست و شگفت این است که در آیه اول تنها "نذیرا" آمده و "بشیرا و نذیرا" نیامده است بلکه عبارت اخیر در آیه 56 ذکرشده است.
نذیرا در اول سوره للعالمین است.تکذیب آخر سوره تکذیب قوم رسول الله است.همانکه در آیه ذیل از سوره فرقان آمده است: وَ قَالَ الرَّسُولُ يَارَبِّ إِنَّ قَوْمِى اتخََّذُواْ هَاذَا الْقُرْءَانَ مَهْجُورًا
خواندن خداوند ما را همان ارسال قرآن است.باصطلاح کارت دعوت است.اشاره به اول سوره است.
چنانکه در سوره قبلی نیز آمده است :
وَ إِذَا دُعُواْ إِلىَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنهَُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنهُْم مُّعْرِضُونَ(48)
"نور" و "فرقان" دو نام برای قرآن هستند و دو سوره از قرآن سوره های 24 و 25 .
این خود با فرموده الهی در همین سوره آنجا که میفرماید :
وَ الَّذينَ إِذا ذُكِّرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْها صُمًّا وَ عُمْيانا نیز سازگار است.
میخواهد بفرماید من شما را میخوانم.تمام جوانب دستورات و آیات را در نظر بگیرید بگذارید دستورات کامل ارائه شود. شما باید به فرمانی که داده میشود دقت کنید.
برداشت از آخرین آیه خود نمونه ای است از اینکه اتصال و ترتیب عبارات هر آیه و آیات تماما در سوره باید رعایت شود. برداشت گزینشی و عجولانه سبب سردرگمی خود و دیگران خواهد شد.در مقابل دقت و رعایت موازین اتصال و ترتیب در
آیات خیر کثیر و برکت بهمراه خواهد داشت و ما را به قدر ومنزلت الهی خود میرساند.هر سوره مقوله یکپارچه ای است که در عالم بالا ودر زمان مناسب تولید میشود تا کی و چه لحظه ای نازل شود و داشته باشیم: "سوره انزلناها" همچون
سوره نور.