مقصود از "رابطوا" ارتباط دادن آیات الهی است
کلمه "ارتباط" اعم از "اتصال" است. "اتصال" رابطه ای است که فاصله در آن صفر است.از آیه 51 سوره قصص نتیجه میشود که بین اجزاء "قول" الهی در قرآن نیز "اتصال" برقرار است.بین مومنین هم "ارتباط" وجود دارد یا باید باشد.بنابراین در سوره آل عمران کلمه "ارتباط" بکار رفته است. تا هم برای "قول" و آیات مربوط به آن "قول" در کتاب الهی باشد و هم برای "ارتباط" بین مومنین. در یک کلمه برای رابطه بین آیات الهی.
"ارتباط" بین کلیه آیات الهی است.قوانین هر علم "اتصال" دارند.علوم مختلف با هم "ارتباط" دارند.چون خالق جهان یک خداست.این "ارتباط" ها با فواصل مختلف (بر روی درختواره) وجود دارند.
موجودات باید به "ارتباط" طبق دستور خداوند تن بدهند و تفرقه و جدایی نخواهند.شیاطین جن و انس این "ارتباط" بین مخلوقات را با خودخواهی خود قبول ندارند.آنها عذاب این سرپیچی را باید پذیرا باشند. بقاء و پاداش برای پذیرندگان "ارتباط" الهی است.بار دیگر معلوم میشود "ارتباط" آیات کتاب معادل با "ارتباط" مومنین است.
بنظر میرسد بین آیات هر سوره بعنوان یک "قول" در قرآن "اتصال" برقرار است. "ارتباط" بین آیات محکمات و متشابهات در هر سوره نیز هر چند بطور اجمال برای ما روشن باشند برقراراست..فاصله زیادی نیست.مگر بین دریاهای شور و شیرین (با وجود َيْنهَُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ(20)الرحمن) رفت و آمد نمی توان داشت؟ بنابراین میشود گفت "اتصال" برقرار است.
آیات محکمات دستورات و بیانات این جهانی است و متشابهات شبیه سازی های آن جهانی برای بشارت و انذار و نزدیک شدن مفاهیم غیبی به درک انسانها.
ممکن است سوره یا سوری باشند که آیات آنها همگی محکمات باشند و "اتصال" بین آیات آن برقرار باشد.گویا چنین سوره یا سوری وجود دارند.چنانکه فرموده است:
وَ يَقُولُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ لَوْ لَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ محُّْكَمَةٌ وَ ذُكِرَ فِيهَا الْقِتَالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فىِ قُلُوبهِِم مَّرَضٌ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشىِِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلىَ لَهُمْ(20) سوره محمد
بین آیات هر سوره بعنوان یک "قول" الهی "اتصال" برقرار است.بین سور قرآن "ارتباط" برقرار است.
همچون "اتصال" بافت ها در یک شاخه از یک درخت و "ارتباط" بین شاخه ها.بنابراین گفتن عبارت "اتصال درختواره" در توصیف شجره طیبه قرآن اشتباه نیست.
در پایان سوره آل عمران سوره اعلام وجود آیات محکمات و متشابهات در قرآن میفرماید:
يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اصْبرُِواْ وَ صَابِرُواْ وَ رَابِطُواْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ(200)
برای توضیح بیشتر در این مورد به مشابهت معنایی ابتدا و انتهای سوره مراجعه میکنیم0امری که در بیشتر سوره ها وجود دارد0ارتباط دادن آیات با کمک تقوای الهی میسر است اوست که با توفیق دادن به ما ارتباط آیات را نشانمان میدهد0 در آیه قبلی نیز میفرماید از اهل کتاب کسانی هستند که مومن به خدا و به قرآن و کتاب خودشان هستند و آیات الهی را به قیمت ناچیز نمی فروشند0
وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَن يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيهِْمْ خَشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشْترَُونَ بَِايَاتِ اللَّهِ
ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سرَِيعُ الْحِسَابِ(199)
سیر کلی آیات الهی و ارتباط داشتن آنها نشان میدهد که او زنده است و به سیر کلی واحد در آسمانها و زمین و در میان انسانها آگاه است0 ما نیز با فهم "مرتبط" از قرآن و ایمان به آن حیات حقیقی پیدا میکنیم0 در انطباق معنایی با دومین آیه سوره آل عمران: اللَّهُ لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ(2)
همچنین اوایل سوره اعلام امکان بدفهمی بعضی از افراد از بعضی از آیات (بجهت بروز ماتشابه منه برای آنها) و اینکه از انسانها فقط الراسخون (یعنی همان قائلین همیشگی به کلیت قرآن و صابرین) در علم میتوانند ما تشابه منه را تاویل نمایند منطبق است با امر به ارتباط دادن بین آیات الهی (از جمله ارتباط بین آیات قرآن) در پایان سوره آیه 200 (...رابطوا و اتقوالله...).
عدم رعایت "ارتباط" بین آیات الهی (از جمله آیات قرآن) "ما تشابه منه" را ایجاد میکند.
در هر حالت ترتیب وجود دارد. بعبارت کلی تر هر آیه در محل خاص و بی بدیل خود قراردارد. پس همواره میتوان از "ارتباط" و "اتصال" آیات سخن گفت و آنرا جستجو کرد.
مومنین از اهل کتاب های قبلی تسلیم آیات الهی نازل بر خودشان بودند و بر ایمان خود صبر کردند تا قرآن آمد و اتصال قول حاصل شد قرآن ناگفته ها را (چه در زمینه محکمات و چه در زمینه متشابهات) گفت و تمام حقیقت آشکار شد:
وَ إِذَا يُتْلىَ عَلَيهِْمْ قَالُواْ ءَامَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّنَا إِنَّا كُنَّا مِن قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ(53)
أُوْلَئكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُم مَّرَّتَينِْ بِمَا صَبرَُواْ وَ يَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ(54)(القصص)
خود این گواهی خواهد بود بر اتصال هر قول در قرآن (چون قرآن جمع بندی کننده و آخرین پیامهای الهی است و پس از آن جمع بندی کننده و متصل کننده دیگری نخواهد آمد) .
صبر بر فهم ارتباط بین آیات همان صبر بر فهم حقیقت و همان صبر بر ایمان و همان صبر در برابر مصائب و همان صبر در مقابل کافرین است0 صبر ها هم بهم مربوطند0 در هر مرحله تقوی لازم است نقوی ها هم بهم مربوطند0تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم و العدوان