وصیت غیر مضار
در اوایل سوره النساء ابتدا آیاتی در ذکر خلاصه و خطوط کلی وصیت آورده شده و سپس آیاتی برای بیان جزئیات و کسورات ارث....
اگر اتصال با آیه قبل رعایت گردد معلوم میشود "اذا حضر القسمه" اشاره به موقع تقسیم ماترک دارد نه اشاره به حضور وصیت کننده...و نباید اختلاف در این مورد وجود داشته باشد...
لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا ﴿۷﴾ النساء
وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿۸﴾ النساء
وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَلْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿۹﴾ النساء
آیات 8 و 9 ما را یاد سوره 89 یعنی سوره الفجر می اندازد که در همین زمینه اشاراتی دارد :
كَلَّا بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ ﴿۱۷﴾ وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ ﴿۱۸﴾ وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا ﴿۱۹﴾ الفجر
در سوره النساء "اولو القربی" نمیتواند اشاره به فقط نزدیکان میت باشد بلکه اشاره به نزدیکان ایمانی نیز دارد...در این سوره قسط بین انسانها نقش برجسته دارد...وصیت نیز باید با این نظر گاه انجام شود...
آیا اگر هنگام تقسیم ارث فقیرانی از غیر نزدیکان میت باشند نباید به آنها رزقی از ارث داد؟ نزدیکان میت ممکن است اصلا فقیر نباشند...ممکن است از نزدیکان میت افرادی کافر و مفسد باشند (لزوم ابراز نظر میت قبل از وصیت)...
پس آیه کلی است و ناظر به جامعه مومنین است و این گویای انفاق اجتماعی ازارث و پویایی موضوع وصیت است...در ادامه آیات 9و8 مواردی از ارث بیان میگردد...پس از هر مورد از ارث تاکید بر انجام دادن وصیت و پرداخت دیون شخص میت است...و غیر مضار بودن وصیت...
غیر مضار بودن وصیت بیشتر به اینکه مبادا وصیت به وارثین ضرر و زیان بزند ، تاویل میگردد...حال آنکه با توجه به ارتباط آیات سوره النساء و کلیت قرآن ، و ارتباط مومنین در جامعه ، بخوبی عیان است که وصیت همچنین نباید به ضرر جامعه باشد...امروزه انتقال ثروت های هنگفت از نسلی به نسل دیگر که بنای چیره گشتن به کل جامعه دارد آشکار است... میشنویم خانواده هایی که به اندازه یک کشور ثروت داشته و در راه انباشت بیشتر حتی حاضر به راه اندازی جنگ بین کشورها هستند...
از زمان ظهور قرآن وصیت باید علاوه بر خویشان میت ، در راه ارتباط مومنین و اصلاح ذات بین خودشان انجام میشد و نسل به نسل این توصیه صورت میگرفت تا در چنین روزهایی چنین فسادهایی در زمین وجود نمیداشت...مومنین نتنها الگویی برای دیگران نشدند بلکه خود به دوران جاهلی و قبیله گرایی و اولویت قوم و خویش عقبگرد کردند...صله رحم را نه بین مومنین بلکه بین خویشان خویش تاویل نمودند...