درباره اتصال آیات سوره مریم سوره 19
سوره مریم گویی مجموعه ای مولتی مدیاست. انواع گوناگون وسیله ارتباط از عالم غیب با انسانها در آن ذکر میشود.
خلقت حضرت عیسی که همچون خلقت بشر اولیه است در این سوره ذکر شده و بعلاوه ارتباطات کلامی با حضرت مریم و اشاره به تکلم از نزدیک با حضرت موسی و ارتباط وحیانی با دیگر انبیاء نیز در آن آمده است.
در تولد عیسی مسیح بعنوان برترین رخداد ذکر شده عوامل مختلف الهی دست اندر کارند...
بنابراین ضمیر "انا" در تمام سوره به مجموعه ای ازعوامل الهی اشاره میکند هر چند مقامات الهی درجات و وظایف خاص خود دارند (...و ما منا الا له مقام معلوم...سوره صافات)
سوره در دو قسمت بیان میشود قسمت اول تا پایان آیه 58 می باشد.در این آیه داستان انبیاء پایان می پذیرد:
أُولَئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْرَائِيلَ وَمِمَّنْ هَدَيْنَا وَاجْتَبَيْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُ الرَّحْمَنِ خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِيًّا
مریم مقدس و انبیاء معرفی شده پس از ایشان با صفت صدق معرفی میگردند.اما ترتیب معرفی انبیاء چگونه است؟
بنظر میرسد ترتیب معرفی انبیاء بر حسب نزدیکی نجوی و فاصله دعای ایشان با خداوند است.عزلت گزیدن و با خداوند نجوا کردن متعدد اشاره شده است.پس از عزلت گزیدن و استغاثه به درگاه خداوند و تحکیم ایمان بسمت مردم آمدن و دعوت به ستایش الهی است...فرزندان صالح بعنوان نعمت الهی بر ایشان و پاداش عزلت.
در قسمت بعدی ، چهل آیه پایانی ، قوانین کلی حاکم بر جوامع و ارسال رسل و وقایع قیامت برای آخرین امت بیان میگردد.
---------------------------------------------
میتوان گفت تا حدود زیادی بعضی مفاهیم اوایل و اواخر سوره در تقارن هستند...
در اوایل سوره میفرماید ...ندائا خفیا... در انتها نیز سوره با سکوت پایان می یابد: ...هل تحس منهم من احد او تسمع لهم رکزا...آیا صدایی از آنها میشنوی؟
از آیه 16 به بعد بحث نزدیک شدن روح ارسالی به حضرت مریم و باردار شدن ایشان آغاز میشود:
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا ﴿۱۶﴾
فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا ﴿۱۷﴾
.....
در ایه 16 از انتهای سوره : أَلَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّيَاطِينَ عَلَى الْكَافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا ﴿۸۳﴾
احتمالا تکان دادن حضرت مریم توسط روح مرسل ، موجب دمیده شدن روح و خلق موجود پاک الهی در وجود حضرت مریم شده است ،
و به قرینه منفی تکان دادن شدید کافرین توسط شیاطین برای اینستکه در آنها موجودات قرینه و جهنمی ایجاد شود...
"ارسال" شیاطین بر کافرینی که دیگر راه خود را انتخاب کرده اند ، جهت تداوم ضلالت آنهاست ...
این شیاطین از ذریه ابلیس نیستند اینها از شیاطین جن (گروه یا دسته اول) میباشند آنهایی که قبل از هبوط آدم و ابلیس وجود داشته اند و از نظر انسان ناپیدا... از نوع جن سوره سباء...موجوداتی با سیر سریع در عالم شهادت دنیایی...(شاید شیطان از جهت اینکه خواهان توقف در یک جا نیستند ... نمیخواهند داوطلبانه در خدمت انسان – حتی حضرت سلیمان - باشند) آنها تحت امر الهی و ملائکه ارسال شده و روح شیطانی دمیده اند....
از یک طرف با این خلقت موجودات جهنمی جدید آمار آنها در آینده تهیه میشود... لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّا ﴿۹۴﴾ مریم
گویی بعد از اینکه تعداد کافرین به عدد خاصی (که فقط خدا میداند) برسد قیامت برپا خواهد شد...تا میزان کمیت و کیفیت مواد لازم در خلقت جدید انسانهایی که در زمین جدید باقی مانده و کیفر خواهند شد مهیا و معادل گردد...
از طرف دیگر ارسال شیاطین بر کافرین (توبه ناپذیر) هدف اساسی تری هم دارد و آن گماشتن شیطان وسوسه کننده در وجود آنهاست تا بر کفر خود بیافزایند و خود برتربینی بر آنها حاکم شود :
وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ ﴿۳۶﴾ زخرف
وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ ﴿۳۷﴾ زخرف
همان امداد الهی بر هدایت در مقابل امداد بر ضلالت در آیتین ذیل از همین سوره مریم :
قُلْ مَنْ كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا ﴿۷۵﴾ مریم
وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا ﴿۷۶﴾ مریم
---------------------------------------------
در تقارن با آیه اخیر میتوان گفت آیه 16 به بعد اشاره به این دارد که دیدار با شخصیت تمثیلی روحانی نیز جسم و ذهن و روان حضرت مریم را تکان های شدید داده و مستولی شده است...
اشاره "روحنا" گویی به الگوی "نفخت فیه من روحی" در هنگام خلقت بشر اولیه اشاره دارد. مانند اینستکه این "روح" حاصل از دمیدن وقتی بر حضرت مریم نزدیک شده تمثیل انسانی پیدا کرده است. دمیدن روح در ابتدای خلق الگویی برای همیشه ایجاد نموده است این روح الگو با ملائکه امر خلق انسان همراه است...
چنین بنظر میرسد آیه ذیل از سوره القدر اشاره به این دارد که هر گروه از ملائکه روح مخصوص خود را دارند:
...تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر...
---------------------------------------------
لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا ﴿۸۷﴾ مریم
وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا ﴿۸۸﴾ مریم
آیا هنوز میتوان گفت بین دو آیه بالا از سوره مریم اتصال برقرار است ؟ یا باید گفت بین آیه 88 با آیات قبل از آیه 87 اتصال هست !!؟
پس حرف ربط "و" چرا آمده است؟
مقام کسی یا کسانی که "اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا" برتر از کسانی است که میگویند "اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا" ، لذا آنها زودتر آورده میشوند...
کسانی که شفاعتی برای آنها نیست آنهایی هستند که میگویند خدا فرزند اختیار کرده است... "و" حالیه است ، در همان حالی که ...